Deel 9 Bedrijvigheid in de (oude) Grunobuurt. e.o.

Door Joop Cleij.

Nu gaan we toch nog een zijweg inslaan, de:
Kleine Badstraat.
1. (ab ’41 ’50) A. Nijdam Kruidenier.
1. (ab ’58 ) A. Jonker Kruidenier.
2. (ab ’58) Fieten & Sietsma. Veevoederhandel.
4. (ab ’50 ’68) D.J. Zuidhof. Handelaar in rijwielen en motoren.
4. (ab ’58) A. Smit. Handelaar in rijwielen en motoren.
8. Nu (2023) is dit het verenigingsgebouw van de Buurtvereniging Badstraten.
Zwemmen kunnen we ook onder het kopje “bedrijvigheid” scharen, maar dan vooral voor de jeugd. (63) Daarom noem ik het hier dan ook maar. Het in 1880 geopende zwembad bestond van oorsprong uit twee baden. Het z.g. “Heerenbad” en het “Loezenbad” dat een eenvoudige ingang had, direct naast de spoorwegovergang. Officieel was de naam het kosteloze bad. Een schutting scheidde beide baden. Het ene had een tegel bodem en bij de andere was de bodem van zand. De “Heeren” konden naar binnen via het hoofdgebouw in de kleine Badstraat. Later is de schutting verwijderd en werd het 1 bad. En uiteraard was het in die tijd nog niet gemengd zwemmen. De directeur A. Vrucht woonde ook in het gebouw. In 1954 werd het bad aan Niemeijers tabaksfabriek verkocht, dat hier een Veem liet bouwen waar de ingekochte balen tabak opsloeg. Hier hoefde dan voorlopig geen accijns over te worden betaald, maar pas nadat de sigaretten waren geproduceerd en verkocht.

14. 1968. D. Ossentjuk. Winkelier.
25. (ab ’58 ’68) W. van der Woude. Handelaar in rijwielen en motoren.
25. Schoenmaker Marcelis Cornelis van den Brand
56. dit is eigenlijk het nummer in de Oosterbadstraat. Dit was de garage van Klaas van Kalker. Zijn naam staat nog breeduit op de gevel.
Wester badstraat.
Tussen de Wester Badstraat en de Paterswoldseweg heeft een stadsboerderij gestaan, met de ingang aan de oostzijde. (Info van Albert Hollader) vermoedelijk was D. Klooster de eigenaar.
1. (ab ’50 ’68 ‘72) Cafe Bolhuis. Eigenaar G.J.N. van Voorn.
Oosterbad straat.
1. (ab ’50) H.O.Woltman. Kapperszaak. Op de hoek van de Eelderstraat. Het was een heel klein kapperszaakje. Hij knipte voor fl. 1,50 je haar.
1. (ab ’50) Fa. J.Stok & Zn. Loodgietersbedrijf.
5. Gebouwd in 1883 en betrokken door J.J. Buisman. Kruidenier. Het was een woning met een kleine winkel.
5. In ca. 1910 is de winkel overgenomen door Anne Dijk. Hij was koetsier en het winkeltje werd gedreven door z’n vrouw Eefke Dijk-Nanninga.
5. In 1921 koopt Harm van Ek het pand en baat hier tot 1924 een groentewinkel uit.
5. Harm verkoopt het pand aan Jan Dijkstra, die er weer een kruidenierzaak van maakt. Ook nu was het z’n echtgenote Lucretia die de winkel dreef, hijzelf was namelijk zilversmidknecht.
5. In 1953 woont Berend Post in het pand en vestigt zich als schoenmaker.

5. (ab ’68) ca 1964 neemt Marcelis Cornelis van den Brand het bedrijf over. Hij was doof maar stond bekend als een uitstekende vakman en een zeer vriendelijke, sigaar rokende en slimme man, met een aanstekelijke humor. Hij komt in het adresboek van 1972 niet meer voor. In deze periode is hij avonds tijdens het uitlaten van z’n hondje Noortje overvallen en aan de gevolgen overleden. Voor zover bekend hebben ze het laatst in de Kleine Badstraat 25 gewoond.
Marwixstraat.
4. In de Marwixstraat zijn 2 slagerijen geweest.
5 Het pand Marwixstraat nummer 5 wordt in januari 1907 verkocht aan I. van der Zwaag die er in mei van dat jaar zijn vleeschhouwerij vanaf het Zuiderdiep naar toe verhuist. In 1912 is hij opgevolgd door Tj. De Vries die de slagerij huurde voor een bedrag van f416,- per jaar. Vanaf 1922 was er een kruidenier op dit adres gevestigd.
14. Begint L. Lubbers rond 1900 als vleeschhouwer, in 1907 wordt hij opgevolgd door K. Iwema (ab ’50) die toen ook als vleeschhouwer stond vermeld aan de Eelderweg (nu Paterswoldseweg). Slagerij Iwema blijft lang bestaan. In 1931 draagt K. Iwema de winkel over zijn zoon Derk. Deze overlijdt in 1959, maar de slagerij blijft onder zijn naam bestaan tot in ieder geval 1972 volgens de adresboeken Groningen. Wanneer de slagerij is gestopt is niet bekend.
Ingang (poort) van de steenkolenhandel van Dikema & Camphuis. (65)
29. D. Staal had hier een fietsenwinkel en was dealer van J.S.H. Rijwielen. Gebouwd in 1897. Nu is het een woonhuis. In het laatste doodlopende stuk van de Marwixstraat naar het zuiden toe stonden geen woningen. Het waren allemaal werkplaatsen, pakhuizen en fabriekjes.

35. Niemeijers tabaksfabriek betrok hier in 1981 een laboratorium.
37-41. V.O.P.-handelsonderneming NV betrok hier in 1966-1970 een kantoor en bedrijfsgebouw.
38. (ab ’50) Dikema & Camphuis. Steenkolen en brandstoffen handel.
38. (ab ‘580 V.O.P. oud papier
46. (ab ’50) J. Geertsma (1884-1950) Wijn- en dranken handel. Opgericht in 1919 als kleine slijterij in de oude Ebbingestraat 62. Al na een paar jaar snelle expansie kocht hij een pand aan de Marwixstraat dat werd de hoofdvestiging. In de loop van de daaropvolgende jaren opende hij filialen in Nijmegen Molenstraat 43, Arnhem steenstraat 87, en Leeuwarden Schrans 68. Daarna kocht hij er een aantal bedrijfspanden bij in de Marwixstraat 49, 52, 56 en 58 die hij deels verhuurde. Ook aan het Hoornsediep kocht hij in 1933 panden, 7. 9. 11, en 13. Ook deze verhuurde hij. O.a. een pakhuis van 160 m2 met even grote zolder voor fl. 12,50 per week. De stalling voor een paard koste bij hem fl. 1, = per week. Een oom van mij, Geert Loman, werkte hier als likeurstoker en chauffeur op de vrachtwagen.
44-52, (ab ‘20 ’50) A.J. Sikkema oud papier en huiden had hier z’n magazijnen, die hij in 1932 huurde van J. Geertsma. Vanaf Ca. 1921. In 1977-1979 kreeg hij een voortzetting van de Hinderwetvergunning. Hun hoofdkantoor hadden ze aan de Westerkade 12, waar ze ook een
winkel in papier en verf runden.
49. Werkplaats.
50. A.J. Sikkema. Oud papier
51. Parkeergarage.
52, Klaas van Kalker huurde hier een magazijn, dat hij gebruikte voor de opslag van Butaan- en Propaangasflessen. Hinderwetvergunning 1970.
53. Timmerwerkplaats.
54. (ab ’50) Bergplaats.
55. (ab ’50) Bergplaats.
56. (ab ’50) W v/d Woude. Motor reparatiebedrijf en handel.
57. Pakhuis.
58. M.J. Kerstholt en zn. Huis- en scheepstimmer bedrijf. Zat ook aan het Hoornsediep 15
59. Pakhuis.
59. Kerstholt en zn. had hier een timmerwerkplaats. In 1977 kreeg hij een verlenging van de Hinderwetvergunning voor het machinaal houtbewerken.
Marwixkade.
voorheen aangegeven als Hoornsediep WZ
1.  NV transport maatschappij. 1929
1.  C.P.van Bokkum. ? 1941
1.  Lutkie & Smit. Papiergroothandel. 1950
1.  Actieffilm.(56)  1958
1.1. J.Scheltens & Aarts. Banketbakkerij.
1.1. A.Jagersma. Kleermaker.
1.2. P.Wierema. Kleermaker.

Dikema & Camphuis. (52) Brandstoffen handel. Vanaf 1929.
3. R.W.Grol. Tricotage en kledingfabriek. 1958.
3.  Baggermaatschappij Tjeert v/d Molen. 1968.
3.  Chem.Med. Centrum. 1968.

5.  Pakhuis S.Jacobs.
5.  fa. E.H. v/d Werff. Import & groothandel in speelgoed. 1958.
7-9. Stallen en terrein Fred. De Vries Expeditie maatschappij.
9.  Werkplaats Peter Wijma. Beeldhouwer. 1968.
11-13.  Pakhuis NV transport maatschappij.
15.  Werkplaats.
17-19. Fa. J.J. Kleibeuker. Pakhuis & Kantoor. Graanhandel.
17-19 (ab ’50) pakhuis van P.K.Woldijk. (55) Graanoverslag bedrijf. In 1990 overgenomen door van der Have uit Kapelle. Ze hadden ook twee pakhuizen aan de Noorderhaven. Albion en Engeland.

Prof. R.S v/d Hallpad. Voorheen was dit Hoornsediep. OZ.
Vanaf de Emmasingel lag een Sintelweg langs het Hoornsediep tot aan de spoorwegovergang.
Daar sloot het aan op het zwarte weggetje, ook een sintelpad, vandaar de naam, dat tot aan de parkbrug lag. Dit was voor ons de kortste route om in het centrum te komen. De woningen in de Grunobuurt waren in het begin voornamelijk bewoond door personeel van de NS. Ook voor hen was het een veel gebruikte route naar hun werk.

2. Eerst zag je vanaf de Eelderbrug gerekend P. Stuut die de ontvanger van de kanaalgelden was. De tolgaarder dus. 1929.
Daarnaast in een kleiner huis woonde H. ter Veld. (53) Mast- blok en pompenmaker. Met ernaast z’n werkplaats. Hij was op dit adres actief van 1925 tot 1943


4. Ook zaten in dat pand een pakhuis van P. Wagenborg die er een vatenhandel dreef
4. P. Bos had er een bergplaats voor zijn houthandel.
4. Kolman. (60) Metaalwaren fabriek. Imperial ’s en dergelijke. 1958.
6-8 hier zat de NV Noord Ned. Zakkenhandel.
10 dit was het pakhuis van J.J. Westhoff en Zn. Afrastering- en hekwerken.
12 Even verderop was nog een Mast- blok en pompenmaker (61) gevestigd, Having Postema (1878-1933) Zoon Hilbrand Postema (1903-1971) volgde hem op.

14 Nog weer iets verder stond het grote pakhuis van Foerage-handel K. Smit. (62) En vervolgens nog een opslagterrein van Having Postema. Hiernaast in de prof v/d/ Hallstraat stond de Rijks Hogere Landbouwschool en het proefstation.
Daarna nog 2 woningen van de portier en brugwachter van de NS

p.s. ab betekend adresboek.